یادداشت اختصاصی نویسنده‌ی کتاب «نامه‌های زنان ایرانی»

سایت روشنگران: شانزدهم اسفندماه 1395 از کتاب «نامه‌های زنان ایرانی» نوشته‌ی علی باغدار دلگشا رونمایی شد.

در ادامه متنِ یادداشت نویسنده را می‌خوانید...

روزی که به خوانش مقاله «تبعید بلبل مادینه از سرزمین گل و بلبل» از فرزانه میلانی پرداخته بودم این سوال در ذهنم ایجاد شد که به راستی چرا ادبیات جامعه ایران ادبیاتی مردمدار و تاریخ‌مان نیز تاریخی مذکر است؟

پس از خوانش کتاب «جنبش زنان» اثر آندره میشل و آشنایی با مترجم آن کتاب، دکتر هما زنجانی‌زاده که پس از آن افتخارم شاگردی او بود، پرسش دیگری ذهنم را به خود مشغول کرد و آن این بود که آیا همان‌طور که کسانی مانند المپ دوگوژ و ماری ولستون گرافت پس از انقلاب 1789 فرانسه به دفاع از حقوق زنان فرانسوی پرداخته‌اند، در مشروطه ایرانی نیز زنانی بوده‌اند که به طرح مطالبات مدنی زنان ایرانی بپردازند؟

شکل‌گیری این پرسش‌ها و آشنایی‌ام با دکتر هما زنجانی‌زاده که رویکردهای متعدد جامعه‌شناختی را به من می‌آموزاند باعث شد تا نخستین کار پژوهشی‌ام را با کمک او با عنوان «بررسی جامعه‌شناختی روزنامه‌نگاری زنان در عصر مشروطه»، منتشر کنم.

پس از آن تصمیم گرفتم تا موضوع پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشدم را در رشته تاریخ در قالب بررسی مطالبات زن ایرانی در عصر مشروطه به انجام رسانم. کاری که نتیجه‌اش کار پژوهشی دیگری با عنوان «بررسی مطالبات اجتماعی زنان در مطبوعات دوره مشروطه» شد.

انجام آن تحقیقات، راهنمایی‌های استادم دکتر هما زنجانی‌زاده، ارتباط با مرحوم دکتر هما ناطق در فرانسه و دکتر افسانه نجم‌آبادی استاد دانشگاه هاروارد آمریکا باعث شد تا حوزه مطالعاتی‌ام در دوره قاجار را بر روی بررسی مطالبات و مکتوبات زنان به عنوان نیمه فراموش شده تاریخ ایران عصر مشروطه متمرکز نمایم.

در زمان نگارش کارهایم به تازگی و اهمیت تاریخی - اجتماعی برخی از عرایض و نامه‌های زنان در دوره مشروطه پی بردم، توصیه‌های علمی استادم مبنی بر توجه ویژه به دسته‌ای از نامه‌های زنان به عنوان اسنادی تاریخی که حضور فعال زن ایرانی را در یکی از ادوار مهم تجددگرایی نشان می‌داد من را بر آن داشت که تصمیم به انتشار نامه‌های زنان ایرانی که در یکصد و ده سال قبل در دوره قاجار در روزنامه دموکرات «ایران نو» منتشر شده بودند، بگیرم.

در مشورت با استادم به این نتیجه رسیدم که برای این انتشار این کتاب با مدیر انتشارات روشنگران، خانم شهلا لاهیجی که من تنها نامی از او شنیده بودم و کتابی از او با عنوان «هویت زن ایرانی» را خوانده بودم و استادم نیز به خوبی او و اهدافش را می‌شناخت به مشورت بپردازم.

صحبت‌های خانم لاهیجی در همان تماس نخست را به خوبی در ذهن دارم، «آقای دلگشا، نام انتشارات ما روشنگران است و هدف ما روشنگری.هر اثری که به روشنگری جامعه و زنان بپردازد را چاپ می‌کنیم. این چیزی را هم که شما می‌گویید به نظرم برگی از تاریخ و هویت اجتماعی زنان جامعه ما است. کارتان را با دقت انجام دهید و به ما بسپارید.»

بر من است تا به دل از ایشان و تمامی دوستانم که افتخار دوستی با آنان را در انتشارات روشنگران دارم، سپاسگزار باشم و در برابر عمل و هدفشان به احترام سر ارادت فرود آورم.

در انتها در خصوص نتیجه حاصله از گردآوری کتاب «نامه‌های زنان ایرانی» که هدف اصلی‌ام در آن شناخت تحرکات اجتماعی زنان و نشان دادن رد پاهای زنان ایرانی در دوره‌ای از ادوار تاریخ ایران بوده عبارت است از:

1- زن ایرانی در جریان مشروطه غایب نبوده است. او به طرح مطالبات و دیدگاه‌های خود پرداخته و نادیده‌انگاری او، توهمی بیش نیست.

2- در این حرکت اجتماعی هم زنان دربار چون تاج‌السلطنه و نجم‌السلطنه حاضرند و هم زنان طبقه متوسط شهری چون طایره خانم، بی‌بی‌خانم استرآبادی و بی‌بی‌خانم وزیرف و هم زنان طبقات پایین اجتماعی چون عذرا و فاطمه. همگی آنان به دنبال مقابله با نابرابری‌های اجتماعی هستند.

3- نتیجه فعالیت مدنی زنان دو امر مهم است، 1) شهروند شدن زن ایرانی و پیوستن او به عرصه اجتماع و چرخش زبانی و جایگزینی نام زنان به جای صفاتی چون ضعیفه، کمینه و ذلیله و 2) به نتیجه رسیدن اصلی‌ترین مطالبه زن ایرانی یعنی اجازه حق تحصیل برای زنان.

بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد اصلی‌ترین دلیل تحقق مطالبات زنان و ایجاد تغییرات اجتماعی، اتحاد جمعی میان زنان، نقد باورهای سنتی و خودباوری به قدرت «جنس زن» بوده است.

امید آن که همه ما در رسالت‌های اجتماعی خود، پرتوان به راهی که مسیرهای زیادی از آن باقی مانده است، ادامه دهیم.

علی باغدار دلگشا

دانشجوی دکتری رشته تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

لینک خرید کتاب با 20 درصد تخفیف از سایت روشنگران:

goo.gl/Jpjqcg

نویسنده : علی باغدار دلگشا
درح خبر : 1395-12-28 01:27
بازدید : 6970

یادداشت اختصاصی نویسنده‌ی کتاب «نامه‌های زنان ایرانی»

نظر کاربران :

نظر شما در باره این خبر :

اخبار مرتبط :

تماس با ما

Left