یادداشت اختصاصی علی باغدار دلگشا به انگیزهی همزمانی انتشار کتاب «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی» با یکصد و دوازدهمین سالگرد صدور فرمان مشروطیت در ایران
در آستانهی یکصد و دوازدهمین سالگرد مشروطه قرار گرفتهایم و انتشار کتاب «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی» نیز همزمان شده است با سالگرد خیزش مشروطه. دورهای که برای نخستینبار ایرانیان در آن مفهومی به نام «تغییرات اجتماعی» را تجربه کردند. در ساختار مشروطه، اصطلاح «مردم» جایگزین واژهی «رعیت» گردید، به مسئلهی تفکیک قوا توجه شد، «مجلس دارالشورای ملی» برای نخستینبار شکل گرفت و مهمتر از همه در حوزهی اجتماعی، تغییراتی اساسی رخ داد؛ واژگان تبعیضآمیز و جنسیتزده حذف شدند، مسئلهی حقوق شهروندی و برابری زن و مرد در قالب شهروندان ایرانی مطرح گردید و به زن نه بهعنوان «جنس ضعیف»، «ذلیله»، «کمینه» یا «عامل خرابی به همه ملک جهان» که به عنوان «نیمهی دیگر هیئت اجتماعیه» توجه شد.
زنان ایرانی با نگاه و بینش «تفکر انتقادی» به معنی «شناخت برای تغییر» از حقوق اجتماعی زنان سخن به میان آوردند و با درج ابیاتی انتقادی چون:
دو تن یک کار بردارند در پیش/ چرا مرد است نیک و زن بداندیش؟
به نقد نابرابریهای اجتماعی موجود در ظرف زمانی خود پرداختند.
در کتاب «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی» از مشروطه، ساختار سیاسی و اجتماعی آن و مقولهی ظهور گستردهی تغییرات اجتماعی در خصوص «حقوق زنان» سخن به میان آمده است. این کتاب نشان میدهد که «آزادی زنان» در دورهی مشروطه و تحقق برخی مطالبات اجتماعی آنان مانند «حق تحصیل»، «لزوم تأسیس مدارس زنان» و «دبستان نسوان» حاصل مبارزات ساختارمند خود زنان بوده است نه هدیهای از جانب نظام مَردمَدار آن دوره.
در آن کتاب بر اساس مکتوبات مندرج از زنان و نوشتههای انتقادی آنان که در بخشی با عنوان «نامههای انتقادی زنان علیه نابرابریهای اجتماعی» آمده است، همانند کتاب «نامههای زنان ایرانی» به این نتیجه رسیدهام که:
در آن ملت ترقی هست و استقلال و آزادی/ که زن چون مرد آزاد و کسی او را نیازارد.
کتاب «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی» مبارزات و رنج زنان در دورهی مشروطه را نشان میدهد؛ ساکت و ساکن نبودن زن ایرانی و طغیانش علیه انزوای برخواسته از عرف، سنت و نظام پدرسالار.
به امید رسیدن روزی که با تأکید بر اصل شایستهسالاری و دوریگزینی از اصل نابرابری اجتماعی، «زن چون مرد» آزاد باشد و کسی او را نیازارد.
نویسنده : علی باغدار دلگشا
درح خبر : 1397-05-14 15:59
بازدید : 6667