سهیلا قربانی: «گاستون باشلار» در کتاب «بوطیقای فضا» سعی دارد به بخشی از مفهوم فضا و انعکاس آن در خیال انسان بپردازد. مقدمه دقیق و موشکافانه باشلار می تواند راهگشای خوبی برای درک فصول مختلف کتاب و همگام شدن با تفکرات وی باشد. به این انگیزه با مریم کمالی یکی از مترجمان این اثر گفتگو کردیم.
** با توجه به اینکه «بوطیقای فضا» بعنوان یکی از منابع درسی در مراکز آموزشی فرانسه تدریس می شود، چه ویژگی هایی در این اثر بود که اقدام به ترجمه ی آن به زبان فارسی کردید؟ یکی از اساتید رشته معماری که در انگلستان تحصیل کرده بود این کتاب را به من معرفی کرد و وقتی کتاب را مطالعه کردم متوجه شدم این اثر با وجود آن که به قلم یک استاد فلسفه علم نگاشته شده ولی نگاه دقیق و زیبایی شناسانه ای به مفهوم فضا دارد و دانستن این نکات و ظرایف برای علاقمندان به هنر لازم و ضروری است. ** این کتاب پتانسیل آن را دارد تا بعنوان یکی از دروس پایه در مراکز آموزشی کشور به هنرجویان ارائه شود؟ قطعا. این اثر با بیان پیچیده نوشته شده و نیز سعی دارد خیال نهفته در پس اشعار و آثار نویسندگان و شاعران فرانسوی را منعکس کند و از این رو ممکن است در نگاه اول برایمان ناآشنا بیاید. ولی به نظر من هر کس که از ظرایف نگاه زیباشناسانه بهره مند باشد از این کتاب به تمامی بهره خواهد گرفت. ** درک فضای ترسیمی باشلار در قالب بازگویی اشعار شعرای فرانسوی چگونه میسر می شود؟ خوانش باشلار از اشعار شاعران فرانسوی خوانشی ویژه اوست و چه بسا مفهومی که او برداشت می کند بسیار متفاوت از مفهومی باشد که شاعر هنگام سرودن شعر در ذهن داشته است. همین مساله به خواننده از هر فرهنگ و سطح دانشی فرصت می دهد تا او هم با خیال خود، شعرها را بخواند و از آن لذت ببرد. باشلار با گذر از علم روانشناسی و روانکاوی و پرداختن به علم پدیدار شناسی، برداشت شاعران از مفهوم فضا و سکونت را به زیبایی به تصویر می کشد. اما راز دریافتن کتاب «بوطیقای فضا» سپردن خود به دست باشلار و رها کردن در فضایی است که او به زیبایی در مقابل خواننده ترسیم کرده است. ** علیرغم اینکه پیش تر، آثار «باشلار» توسط «جلال ستاری» در ایران ترجمه شده، فکر می کنید به چه دلیل جامعه هنوز تلاش چندانی برای شناخت این اندیشمند فرانسوی انجام نداده؟ باشلار در میان کسانی که به نوعی با دو حوزه فلسفه علم و هنر و زیبایی شناسی سر و کار دارند شناخته شده است. البته پیچیدگی اندیشه و بیان او در دیرشناخته شدن او بی تاثیر نبوده است. ** در جایگاه یک مترجم آیا به کار ترجمه در ایران بعنوان یک حرفه ی مستقل نگاه می کنید؟ اگر منظور از ترجمه ترجمه آثار ارزشمند و برتر دنیا باشد نمی شود به آن عنوان یک حرفه مستقل و درآمدزا نگاه کرد چون همان طور که می بینید کتاب در این دوره به ندرت در سبد خرید مردم قرار می گیرد و مساله برای آثار خاص و با مخاطبان ویژه بسیار جدی تر است. نباید از نظر دور داشت که در حال حاضر اثار ارزشمند زیادی در دنیا وجود دارد که به علت تعریف نشدن جایگاه مترجم در جامعه ایران در انتظار ترجمه همچنان مانده و جامعه علمی ایران را فرسنگ ها از ایده آل خود دور نگه داشته است.