یادنامه‌ی محمدرضا یزدی‌زاده (مدیر اجرایی انتشارات روشنگران و مطالعات زنان)، به مناسبت اولین سالگرد وداع با شهلا لاهیجی

یک سال از فقدان شهلا لاهیجی گذشت، سالی که پر از سختی و رنجِ داشتن مسئولیت برای حفظ و تداوم میراث گرانقدر او بود.

هرچه به در و دیوار و میز و صندلی او نگاه می‌کنیم لحظه‌ای دلمان آرام نمی‌گیرد. مدام سخنانش در ذهنمان مرور می‌شود و هنوز امیدواریم که او برگردد. حضور او در دفتر همیشه با آمدن خبرنگار، نویسنده، مترجم، دانشجو و یا مردم عادی همراه بود. این حضور چنان شور و شوقی به‌وجود می‌آورد که گویا همیشه بخشی از جامعه در اینجا جمع بودند و برای ما که از نزدیک شاهد این گفتگوها بودیم، بسیار جذاب و شنیدنی بود. در چنین فضایی بود که تصمیم می‌گرفت چه کتابی را چاپ کند؛ هرچند که نویسنده‌ی آن گمنام، کم‌نام و یا نوقلم باشد.

شهلا لاهیجی طی ۴ دهه فعالیت خود نزدیک به ۵۰۰ عنوان کتاب منتشر کرد و به قول خودش تمامی این آثار را با دیدگاه «غلبه‌ی فرهنگ بر تجارت» منتشر کرده است. کتاب‌هایی که هرکدام ابعادی از وضعیت جامعه‌ی ما را در قالب ادبیات داستانی، نمایشی، جامعه‌شناسی، تاریخ، فلسفه و سیاست، خصوصا حقوق زنان و... انعکاس می‌داد و باز به قول خودش «مبارزه با توتالیتاریسم را جزو تکالیف خود می‌دانست».

اغراق نیست اگر بگوییم کتاب‌های تاریخ مصرف‌دار در روشنگران به 20 جلد هم نمی‌رسد، به همین خاطر بسیاری از کتابهای انتشارات روشنگران آدرس و نشانی است برای حل مشکلات کوچک و بزرگی که برای رفتن و رسیدن به جامعه‌ای آزاد، بدون تبعیض‌های جنسیتی، دینی و قومی نیاز است.

تحولات اجتماعی امروز ما مرهون تلاش‌ افرادی چون شهلا لاهیجی است. استقامت و پایداری او در مقابله با مشکلاتِ مسیری که طی می‌کرد، مثال‌زدنی است.

شهلا جزو انسان‌هایی بود که میراثش چراغ راه تمام کسانی است که به جامعه‌ای عدالت‌محور و با غلبه‌ی حقوق مردم می‌اندیشند.

سخن گفتن از او کاری است دشوار. او به واقع استادی تمام عیار و کادری همه‌جانبه بود. او رفت، ما و جامعه را از موهبت افکار و اندیشه‌‌هایش در این دوران حساس محروم کرد. هرچند که انسان‌ها با رفتنشان به پایان نمی‌رسند و تازه اندیشه‌ها و عملکردهایشان به جریان می‌افتد و مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

وداع با او ممکن نیست؛ کسانی که در تاروپود وجودشان دغدغه‌ی خوشبختی و عدالت مردم را دارند. فقدانش نه به معنای خداحافظی با او بلکه به معنای پررنگ‌تر شدن دیدگاه‌ها و راهی است که او می‌رفت. به قول دکتر لاهیجی: «بزرگداشت او را در سالروز خاکسپاری‌اش ارج نمی‌نهیم...»

سالروز مرگ او هرچند با شکوه برگزار شود گویای نقش او در این راه نیست و با تولد اوست که صحنه‌ای هرچند کوچک اما تاثیرگذار و ماندگار در تاریخ فرهنگی، اجتماعی ایران رقم زده شده است.