تا بهارستان راهی نیست


گزارش «ایران» از موانع و فرصت‌‌های مشارکت سیاسی زنان
 
روزنامه ایران- مریم جهان پناه: سهم مشارکت زنان در مجالس جهان یکی از شاخص‌‌های توسعه‌یافتگی کشورهاست. براساس تارنمای بین‌المجالس جهانی، زنان حتی در برخی از کشورهای آفریقایی و امریکای جنوبی نیز کم‌وبیش نیمی از کرسی‌‌های مجالس را از آن خود کرده‌‌اند. همین پایگاه اینترنتی، سهم حضور زنان در سیاست را چنین ارزیابی کرده است: روآندا (64 درصد)، بولیوی (53 درصد) و کوبا (49 درصد). اگرچه زنان در کشورهایی چون هلند و نروژ به ترتیب 37 و 40 درصد از صندلی‌‌ها را کسب کرده‌‌اند اما قدرمسلم، کیفیت حضور آنان در این مجالس تفاوت‌های چشمگیری با مجالس سایر کشورها دارد. این حضور در بعضی از کشورهای عربی و اسلامی از میزان کمتری حکایت دارد. در مالزی (10 درصد)، عربستان (9/19درصد)، مراکش (17درصد) و کشورهایی چون عراق و افغانستان، زنان سهمی بیشتر از 30 درصدی را از آن خود کرده‌‌اند. به طور میانگین حدود 23 درصد اعضای مجالس کل دنیا را زنان تشکیل داده‌‌اند. یعنی امروز سهم زنان از 190 پارلمان در جهان 23 درصد است. حالا در مقایسه با 190 کشور جهان ایران با مشارکت سه درصدی و رتبه 137، جزو آخرین کشورهای این جدول است.
 
آمار و مشاهدات تجربی نشان می‌‌‌دهد که با گذشت زمان زنان ایرانی برای شرکت در انتخابات مجلس با رغبت کمتری به حضور در مجلس می‌‌نگرند. همان زنانی که در عرصه‌‌های مختلف جامعه خوش درخشیدند حالا که باید حضور خود را در مجلس و برای دفاع از حقوق خود پررنگ سازند چندان علاقه‌‌ای برای مشارکت سیاسی از خود نشان نمی‌‌دهند.
پژوهشگران و فعالان حوزه زنان دلایل مختلفی را برای چرایی تمایل نداشتن زنان در مشارکت‌‌های سیاسی عنوان کرده‌‌اند.
 
اشرف گرامی‌زادگان مشاور امورحقوقی شهیندخت مولاوردی(معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری) می‌‌گوید: «چون زمینه مناسب برای مشارکت سیاسی زنان وجود نداشته است و جامعه به مدیریت مردانه خو کرده و در حوزه‌‌های قدرت مردان بودند که تصمیم می‌‌گرفتند و زنان را راهی به حوزه قدرت نبود، جامعه هم در طول زمان به زنان همان نقشی را داد که مردان برنامه‌‌اش را تدارک دیده بودند. مردان در اجتماع به تجربیات خود افزودند و حاکم بر امور شدند و بر جامعه و قوانین و مقرراتش سلطه یافتند و زنان در خانه نشستند و مدیریت خانه را برعهده گرفتند. حالا ما از زنان انتظار داریم به وزارت برسند، سفیر شوند، معاون و مدیر کل شوند و در حوزه تصمیم‌‌گیری و مدیریت بدرخشند؟»
 
* تجربه خوب مجلس پنجم
 
شهلا لاهیجی پژوهشگر مسائل زنان در این باره می‌‌گوید: «این موضوع همیشه صادق نیست. اگر انتخابات سال 76 را به‌ خاطر بیاورید یا انتخابات ریاست جمهوری همان دوره را، حضور زنان بسیار برجسته بود. من حتی در کتابی درباره انتخابات آن دوره به یاد دارم رأی زنان در پیروزی رئیس جمهوری وقت بسیار مؤثر بود.»
از دیدگاه لاهیجی، ساختار سیاسی کشور از پیچیدگی‌‌هایی برخوردار است که باعث کم‌‌رغبتی زنان می‌‌شود. رئیس جمهوری فعلی نیز در دوره انتخابات وعده داده بود که حقوق شهروندی را تقویت کند. ولی وقتی می‌‌خواهیم نهادهای شهروندی را در جامعه شکل دهیم برخی تصور می‌‌کنند می‌‌خواهیم جریان سیاسی خاصی در کشور ایجاد کنیم در حالی که اصلاً این گونه نیست. اگر بنا شود ما به قوه قانونگذاری جدی نگاه کنیم تا زمانی که نهادهای مدنی نباشند این نهاد نیز تأثیرگذار نخواهد بود.
 
نیره توکلی جامعه شناس و پژوهشگر مطالعات زنان نیز براین باور است که، تمایل نداشتن زنان به مشارکت سیاسی و کاندیدا شدن برای انتخابات مجلس دو موضوع متفاوت است.
توکلی می‌‌افزاید: «اگر فعالیت در فراخوان‌‌ها موجب بروز مشکل برای افراد نشود مردم تمایل خواهند داشت تا در انتخابات مشارکت داشته باشند. البته این موضوع تنها شامل ایران نمی‌‌شود. به هر حال این امر نیاز به بودجه زیاد دارد مخصوصاً اگر فردی وابسته به حزبی نباشد. در کشورهای دیگر هم این امر کاملاً محسوس است. به‌‌علاوه در ایران احزاب مختلف وجود ندارد. بنابراین ابتدا امنیت و بعد تأمین منابع مالی در اولویت است.»
نیره توکلی می‌‌گوید: «شاید فقدان حساسیت از سوی زنان تحصیلکرده در درجه اول به زنانی بر می‌‌گردد که به مجلس وارد می‌‌شوند که تعدادشان هم بسیار محدود است. بخصوص در دو دوره اخیر برخی از زنان نماینده ما حساسیت و دغدغه چندان جدی نسبت به مسائل زنان از خود نشان نداده‌اند. امروزه شاید به دلیل کج‌فهمی‌‌هایی که وجود دارد زنان ما پرهیز می‌کنند تا در مسائل سیاسی مشارکت کنند. از طرفی وقتی زن‌‌ها به جاهایی راه پیدا می‌‌کنند مثل مجلس یا نهادهایی که اکثریت آنها با مردهاست چنان برخی مردها از موضع بالا با زنان برخورد می‌‌کنند انگار زنان فاقد دانش و بی‌‌اطلاع از امور جامعه خویشند و نسبت‌‌هایی به زنها داده می‌‌شود که دون ‌شأن جامعه است. اگر نهادهایی باشد که در آن مردی باشد و اعتقادی به رفع تبعیض نداشته باشد هر چقدر هم مشارکت زنان بالا باشد باز صدایشان شنیده نمی‌‌شود.»
 
گرامی‌زادگان هم دراین‌باره می‌‌گوید: «به نظر می‌‌رسد شرایط آنگونه که باید برای زنان فراهم نیست. لذا زنان در این راه سختی‌‌های زیادی را باید متحمل شوند به همین جهت کمتر تمایل نشان می‌‌دهند. اما اینکه چگونه می‌‌توان بی‌‌رغبتی زنان برای شرکت در مسائل سیاسی را از بین برد به ابعاد مختلفی از مقوله‌‌های اجتماعی و فرهنگی باید توجه داشت.»
 
لاهیجی پژوهشگر مسائل زنان هم می‌‌گوید، ما که حرف اول و آخر را نمی‌‌زنیم بلکه تلاش می‌‌کنیم و این تلاش امروز ما نیست. اما باید در نظر گرفت که وقتی جامعه شکاف داشته باشد نمی‌‌شود کاری کرد. حتی برخی از نمایندگان زن مجلس معتقدند که زنان نباید وارد جامعه شوند، چون نمی‌‌توانند کاری کنند ولی به نظر شما این همه تولیدات و مجلات محصول کدام بخش از جامعه ماست؟ ولی اینها هم مشتاق نماینده شدن نیستند چون از عواقب آن نگرانند و تصور می‌‌کنند اگر از نمایندگی محروم شوند شاید از امور رایج کار و زندگی باز بمانند. ایجاد ترس در دل مردم امر ناخوشایندی است چون جامعه مبانی اسلامی دارد و نباید در آن ترس ایجاد کرد. او بیان می‌کند: «حکومت و دولت یک وظایفی نسبت به ملت خود دارند و آن حفظ منافع مردم است. زنان ما برای مسائل اقتصادی نمی‌‌خواهند نماینده شوند بلکه می‌‌خواهند برای پیشرفت مملکت کاری کنند.»
به گفته او، برخی از استادان می‌‌گویند که چرا دختران به دانشگاه می‌‌روند اگر در هر کجای دنیا این گفته می‌‌شد نسبت به آن واکنش نشان می‌‌دادند اما در جامعه ما به یک امر عادی تبدیل شده است. آنها ترس از این دارند که زنان با تخصصی که دارند در رأس کار قرار گیرند. این در حالی است که رفع مشکل بیکاری، حذف زنان از تولید نیست.
 
* تقویت نهادهای مدنی
 
این پژوهشگر اجتماعی تنها راهکار مهم برای ترغیب زنان برای مشارکت‌‌های سیاسی را تقویت احزاب و نهادهایی می‌‌داند که به‌صورت مستمر فعالیت کنند تا به یک سنت تبدیل شود. تجربه‌‌های انتخاباتی نشان داده است که در آستانه هر انتخاباتی یکسری از احزاب پدید می‌‌آیند ولی پس از آن ناپدید می‌‌شوند.
 
او معتقد است که، جامعه مدنی به نهادهای مدنی نیاز دارد. بخشی از این احزاب و تشکل‌‌های سیاسی، صنفی و غیر دولتی است که باید تقویت شود. متأسفانه در دولت گذشته بسیاری از نهادهای غیر دولتی ویران شدند و از بین رفتند. از طرفی باید تداوم فعالیت‌‌های سیاسی در فضای امن صورت بگیرد و به زن‌‌ها این اطمینان داده شود تا کاندیدا شوند. باید به نسبت تعداد زنان جامعه، حداقل 50 درصد از نمایندگان مجلس زن باشند نه 3 درصد. البته عملکرد آنها حتی اگر زن باشد بستگی به نوع نگرش آنها دارد. با افزایش کمیت باید کیفیت هم بالا برود.
لاهیجی شرایط کشورهای دیگر را با ایران مقایسه می‌‌کند و یادآور می‌‌شود، در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم وقتی مردم فهمیده بودند «مک آرتور» فرمانده نظامی ژاپن قانون اساسی کشور را به نفع زنان تغییر داد و زنان را به کار مشغول کرد آنها از آن استقبال کردند. چون این تنها به منزله اشتغال زنان در خارج از خانه نبود بلکه زنان می‌‌توانستند در خانه هم کار کنند و از اینجا بود که زنان عادت کردند استقلال اقتصادی داشته باشند.
اما زنان ما درکارهای حساس و بسیار تخصصی هم پتانسیل لازم را برای مشارکت دارند ولی از پتانسیل آنها استفاده نمی‌‌شود. باید به این موضوع توجه شود که زنان هم باید در امر تولید نقش داشته باشند چون به نفع مملکت بوده و منطبق با تعهدات جهانی است.
 
توکلی هم معتقد است که در برخی از کشورها برای زنان تبعیض مثبت قائل می‌‌شوند بویژه در بسیاری از نهادهای دولتی و تصمیم گیر این مسأله وجود دارد. البته همه اینها بستگی به شرایط هر کشور و میزان داوطلب آن دارد.
 
* ائتلاف سیاسی با سایر گروه‌ها
 
گرامی‌زادگان درباره اینکه چگونه می‌‌توان با گروه‌‌های سیاسی وارد ائتلاف شد می‌گوید: «مهم این است که نگاه تصمیم‌گیران گروه‌‌های سیاسی چه باشد. اگر به حضور زنان و نقش اجتماعی زنان اعتقاد داشته باشند در فهرست خود زنان شایسته را خواهند آورد ولی اگر به حضور زنان اعتماد و اعتقادی نداشته باشند نمی‌‌توان با آنان به ائتلاف رسید. سیاست گروه‌‌های سیاسی این است که دو یا سه زن را در فهرست خود بگذارند و بگویند که ما به زنان میدان داده‌‌ایم.»
 
لاهیجی درباره ائتلاف با گروه‌‌های سیاسی می‌‌گوید: «ما اصولاً کارمان انتخاب نیست بلکه توصیه ‌است ما به کسانی که فکر می‌‌کنیم می‌‌توانند کاری انجام دهند توصیه می‌‌کنیم. ما نماینده انتخاب نمی‌‌کنیم. امروز برخی از زنان ما اتحادیه ندارند و براحتی می‌‌توانند از کار بیکار شوند. برای اینکه به زنان بها دهیم باید یکسری از قوانین را هم تغییر دهیم. من اصلاً زن و مرد را در تقابل هم نمی‌‌بینم منتهی یکسری از قوانین گذاشتیم که موجب شده تا بین آنها جدایی بیفتد.»
 
توکلی هم براین باور است که، باید ببینیم اصول گروه‌‌های سیاسی چیست و چقدر به این موضوع تأکید دارند. چون برخی از احزاب فقط شعارهای خوبی می‌‌دهند. مطرح کردن حتی شعاری که شاید تحقق هم نیابد تغییراتی در جامعه به وجود می‌‌آورد.
 
لاهیجی عملکرد نمایندگان زن را در علاقه‌‌مندی زنان در مشارکت‌‌های سیاسی بی‌‌تأثیر نمی‌‌داند و می‌‌گوید: ایجاد حس ایمان و اعتقاد لازم است. بنا نداریم ما کاندیداهای خاص را معرفی کنیم ولی امکان دارد پس‌ از شنیدن دیدگاه‌هایشان از آنها حمایت کنیم. اما آنها باید بدانند که اگر ریا کرده باشند و به ضرر منافع زنان کار کنند مچ آنها را می‌‌گیریم. ما باید نهادهای مدنی را شکل دهیم چون جامعه‌ بدون داشتن نهادهای شهروندی جامعه نیست. در حال حاضر اکثریت بدنه مطبوعات ما دست زنان ماست و نصف آموزش‌ و پرورش را زنان تشکیل می‌‌دهند. اغلب دانشجویان دانشگاه‌‌ها زن هستند پس چطور می‌‌شود اینها را نادیده گرفت. توکلی هم براین موضوع اشاره دارد که ما مجالس خیلی خوبی داشتیم و زنان نماینده در مجالس گذشته مؤثر بودند که عملکرد آنها برای قوانین و لوایح بسیار ثمر بخش بوده و در حافظه‌‌ها باقی مانده اما امتداد و استمرار این نوع حضور هم تعیین‌کننده است.
 
فاطمه هاشمی فعال حوزه زنان نیز براین باور است که، چند دلیل برای فقدان تمایل زنان برای شرکت در انتخابات مجلس وجود دارد. اول اینکه اعتماد به نفس در زنان بالا نیست. البته من معتقدم اگر زنان حتی رد صلاحیت بشوند یا رأی نیاورند اشکالی ندارد. چون معتقدم که در این فرصت باید اثر‌گذار باشیم و به اهدافمان برسیم. بنابراین در هر شرایطی باید در انتخابات شرکت کنیم. مسأله دوم اینکه افراد مناسبی در گذشته انتخاب نمی‌‌شدند بالاخره افرادی باید انتخاب شوند که کارنامه خوبی از گذشته آنها وجود داشته باشد و مردم شناخت کافی داشته باشند چون وقتی مردم شناخت کامل ندارند چگونه می‌‌توانند آنها را انتخاب کنند.
او می‌‌گوید: «مسأله مهم‌‌تر این است که باید همه زنان ما در انتخابات شرکت کنند و افراد مناسب و شایسته را انتخاب کنند. مرد یا زن تفاوتی ندارد، مهم این است که قوانین خوبی را تدوین کنند تا به تصویب مجلس برسد. من معتقدم که، زنان ما در مجلس اثر‌گذار خواهند بود بویژه در تعیین تکلیف برای زنان ما باید نقش تعیین‌‌کننده ایفا کنند. باید به این نکته توجه کنیم که متأسفانه ما دیر شروع کردیم، کشورهای دیگر خیلی زودتر شروع کردند البته باز نتوانستند مجلس را آنگونه که می‌‌خواهند به دست گیرند. در برخی از کشورها بویژه کشورهای اروپایی سهمیه می‌‌گذاشتند برای ورود زنان به مجلس ولی ما در کشور سهمیه‌‌ای برای حضور زنان در مجلس نداریم. به نظر می‌‌رسد شرایط باید کم‌کم تغییر کند و من امیدوارم که در این دوره، ما تعداد زیادی از زنان را در مجلس داشته باشیم.»
 
(روزنامه ایران. شماره 6085 . 2شنبه. 2 آذر 1394)

منبع : روزنامه ایران
نویسنده : مریم جهان پناه
درح خبر : 1394-09-05
بازدید : 5826



نظر کاربران :


نظر شما در باره این خبر :



اخبار مرتبط :

کتاب «پیدایش جهان» (بیگ بنگ) منتشر شد 
یادداشت شهلا لاهیجی به مناسبت روز جهانی زن (8 مارس) 
پیام تبریک شهلا لاهیجی به مناسبت 8 مارس؛ روز جهانی زن 
۸ مارس؛ روز جهانی زن بر تمام مردم دنیا فرخنده باد 
حرف‌هایی درباره سانسور در گفتگو با «شهلا لاهیجی»؛ شاید این مصاحبه هم چاپ نشود  
چرایی جهانی نشدن ادبیات معاصر ایران؛ از خودسانسوری تا کمبود خلاقیت 
يادداشت شهلا لاهيجي در روزنامه جهان صنعت 

تماس با ما

بازدید امروز : 433
بازدید دیروز : 3675
بازدید ماه جاری : 42064
کل بازدید ها : 103157
 

کاربران آنلاین :  2
 

  تلفن دفتر فروش : 88723936 - 88722665
  نمابر : 88722665 
  ایمیل : roshangaran68@gmail.com 
  آدرس : خیابان یوسف آباد میدان فرهنگ – خیابان 33 – نبش آماج – شماره 21- واحد 3

کلیه حقوق این سایت متعلق به انتشارات روشنگران می باشد.
طراحی ، میزبانی و برنامه نویسی وب سایت توسط گروه فنی و مهندسی نگین گستر